Της Σόφης Παπαδόγιαννη
Πριν ακόμη δημοσιοποιηθεί το ν/σ του υπ. Δικαιοσύνης «Κώδικας Ναρκωτικών», ο υπουργός Υγείας το είχε προαναγγείλει ως το δεύτερο «ισχυρό όπλο στη μάχη κατά των ναρκωτικών». Ως πρώτο όπλο παρουσιάστηκε από τον ίδιο η επέκταση σε ευρεία κλίμακα προγραμμάτων υποκατάστασης στα νοσοκομεία.
Όσο όμως τα φθηνά προγράμματα συντήρησης με υποκατάστατα, που χορηγούνται ως φάρμακα σε παραπήγματα στους αύλειους χώρους νοσοκομείων, είναι σε θέση να προσφέρουν ουσιαστική θεραπεία, άλλο τόσο και η νέα νομοθετική πρωτοβουλία για τα ναρκωτικά μπορεί να συμβάλει στην κοινωνική επανένταξη τοξικοεξαρτημένων και στην αντιμετώπιση της εξάπλωσης των ναρκωτικών και της συνδεόμενης με αυτά παραβατικότητας.
Δυστυχώς και τα δύο πολυδιαφημιζόμενα ισχυρά όπλα αποτελούν εργαλεία επικοινωνιακής και πολιτικής διαχείρισης της οριστικής πλέον εγκατάλειψης των υπηρεσιών πρόληψης, απεξάρτησης, κοινωνικής επανένταξης και των φορέων τους, σε μια περίοδο μάλιστα που λόγω κρίσης και δραματικής όξυνσης όλων των κοινωνικών παραγόντων που τροφοδοτούν τη χρήση ουσιών η τοξικοεξάρτηση αυξάνεται ραγδαία.
Πιο συγκεκριμένα, σχετικά με τη νέα νομοθετική πρωτοβουλία για τα ναρκωτικά, τα κενά και οι αντιφάσεις του ν/σ δεν είναι καθόλου τυχαίες, αλλά αντιθέτως εντάσσονται σε αυτή την πολιτική επιλογή.
Το ν/σ επιφέρει θετικές αλλαγές στην ποινική αντιμετώπιση των εξαρτημένων. Καταργεί την ποινική δίωξη για απλή χρήση, μειώνει δραστικά τις προβλεπόμενες ποινές για εξαρτημένους που διαπράττουν αδικήματα και δίνει υποχρεωτικό χαρακτήρα σε ευνοϊκές διατάξεις που ήδη ισχύουν (αλλά σπάνια εφαρμόστηκαν) για εναλλακτικά μέτρα θεραπείας αντί φυλάκισης.
Ενώ, όμως, ως νομοθετική προτεραιότητα προβάλλεται η στροφή στη θεραπευτική αντιμετώπιση του εξαρτημένου χρήστη, η κατεύθυνση αυτή ακυρώνεται, αφού σε κανένα σημείο του κειμένου δεν κατοχυρώνεται το δικαίωμα της θεραπείας με εξασφάλιση των όρων και προϋποθέσεων άσκησής του.
* Πώς θα λειτουργήσουν τα προγράμματα απεξάρτησης εντός και εκτός φυλακής;
* Τι είδους θεραπεία θα προσφέρουν;
* Πώς θα στηριχθεί η κοινωνική επανένταξη των νέων που απεξαρτώνται;
* Πώς θα ανταποκριθούν οι φορείς απεξάρτησης στις αυξανόμενες ανάγκες;
Απαντήσεις σε αυτά και άλλα κρίσιμα ερωτήματα δεν θα βρει κανείς όσο κι αν μελετήσει τα άρθρα του ν/σ.
Οι μνημονιακές πολιτικές, που στον τομέα της απεξάρτησης, ψυχοκοινωνικής φροντίδας και υγείας διαλύουν κυριολεκτικά το σύνολο των δομών υποβαθμίζοντας επικινδύνως τις παρεχόμενες υπηρεσίες, είναι αυτές που θα δώσουν τελικά τις απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα.
Είναι μάλιστα ενδεικτικό των προθέσεων ότι, αντί στο ν/σ να προβλέπεται η ενδυνάμωση των φορέων αντιμετώπισης των εξαρτήσεων, έχουν απαλειφθεί ακόμη και τα άρθρα που αναφέρονταν στους σκοπούς και τη λειτουργία του ΚΕΘΕΑ και του ΟΚΑΝΑ (συμπεριλαμβάνονταν στο αρχικό κείμενο), ενισχύοντας τους φόβους ότι μετά τις αιματηρές περικοπές στη χρηματοδότηση και την εργασιακή εφεδρεία έρχονται συγχωνεύσεις και στον τομέα αντιμετώπισης των εξαρτήσεων.
Επίσης η θέση της πρόληψης, η οποία σε συνθήκες κρίσης όφειλε να αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα -προκειμένου να αναχαιτισθεί η καλπάζουσα διάδοση των ναρκωτικών-, είναι υποβαθμισμένη, ενώ τα Κέντρα Πρόληψης δεν αναφέρονται στο ν/σ ως θεσμοθετημένος φορέας.
Με ακυρωμένο όμως στην πράξη το θεραπευτικό σκέλος, τι απομένει τελικά από αυτή τη νομοθετική πρωτοβουλία;
Η βελτίωση της ποινικής αντιμετώπισης των χρηστών. Κάτι είναι και αυτό, θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος! Προφανώς και είναι κάτι, μόνο που δεν είναι αρκετό για να σπάσει ο φαύλος κύκλος εξάρτησης - κοινωνικού περιθωρίου - παραβατικότητας, στον οποίο θα συνεχίσουν να παραμένουν καταδικασμένοι ισοβίως οι τοξικοεξαρτημένοι.
Ο καβγάς που στήθηκε ανάμεσα σε ΠΑΣΟΚ - Ν.Δ. - ΛΑΟΣ, και ενδεχομένως να οδηγήσει σε απόσυρση του ν/σ, σχετίζεται κυρίως με ενδοκυβερνητικές μικροκομματικές σκοπιμότητες. Γι' αυτό άλλωστε επικεντρώθηκε σε ήσσονος σημασίας ζητήματα, όπως αυτό της αποποινικοποίησης.
Αντί η αριστερά να εγκλωβίζεται και η ίδια στην καλοστημένη παγίδα του κυρίαρχου συστήματος που βαφτίζει «ανθρώπινη προσέγγιση» την εγκατάλειψη νέων ανθρώπων στο κοινωνικό περιθώριο, αφού πλέον δεν θα τιμωρούνται ή θα τιμωρούνται λιγότερο, οφείλει να αποκαλύψει την επιχειρούμενη εξαπάτηση των τοξικοεξαρτημένων, των οικογενειών τους και ολόκληρης της κοινωνίας μέσω της νομοθετικής πρωτοβουλίας.
Η αριστερά, με επιμονή στη θέση της κατά των κατασταλτικών πολιτικών, πρέπει να αντιπαλεύει σθεναρά την προσπάθεια του συστήματος για μετατόπιση του προβλήματος της τοξικοεξάρτησης από το κοινωνικό - πολιτικό πεδίο στο πεδίο της τεχνοκρατικής διαχείρισης με φαρμακολογικούς και νομοθετικούς όρους.
Πρέπει να εντείνουμε την πάλη για τη διεκδίκηση ουσιαστικών μέτρων πρόληψης και για δημόσιες, δωρεάν και ποιοτικές υπηρεσίες θεραπείας και κοινωνικής επανένταξης για να δοθεί μια δεύτερη ευκαιρία στη ζωή σε όσους βρίσκονται εγκλωβισμένοι στον κόσμο των εξαρτήσεων.http://www.avgi.gr/StartPageAction.action
